بررسی فیلم The Matrix Resurrections / رستاخیز ماتریکس

امین علیرضائی
دی ۹, ۱۴۰۰
۱۸:۲۹
یک نظر
فیلم های سینمایی, معرفی فیلم, نقد و بررسی

بررسی فیلم The Matrix Resurrections

رستاخیزهای ماتریکس یا The Matrix Resurrections فیلمی اکشن علمی تخیلی است که در تاریخ 22 دسامبر 2021 در سینماهای سراسر دنیا به اکران درآمده و در همان تاریخ از طریق شبکه HBO MAX منتشر شده است. داستان این فیلم ادامه سه‌گانه فیلم‌های ماتریکس را دنبال می‌کند. این فیلم توسط “لانا واچوسفکی” یکی از خواهران واچوسفکی ساخته شده است. واچوسفکی‌ها در سال 1999 با ساختن فیلم ماتریکس یکی از بهترین و عجیب‌ترین فیلم‌های اکشن علمی تخیلی تاریخ سینما را خلق کردند اما در ادامه با دو فیلم‌شان در سال 2003 با تمام جذابیت‌های موجود در داستان و فیلم‌هایشان نتوانستند از نظر ساختاری به تکرار موفقیت شماره اول دست بزنند. در ادامه می‌خواهیم فیلم جدید ماتریکس را مورد بررسی قرار دهیم تا ببینیم آیا ماتریکس جدید توانسته موفقیت سه گانه اول خود را دنبال کند یا خیر؟ در ادامه با سایت ساعت هفت با بررسی فیلم The Matrix Resurrections در خدمت شما هستیم تا به این سوال پاسخ دهیم.

مطالب مرتبط: معرفی هفت فیلم برتر کیانو ریوز / بهترین فیلم های Keanu Reeves

…متن پیش رو شامل اسپویل از اتفاقات سه گانه ماتریکس است…

بررسی فیلم The Matrix Resurrections / رستاخیز ماتریکس

چرا ماتریکس یکی از بهترین فیلم‌های اکشن علمی تخیلی است؟

زمانی که فیلم ماتریکس در سال 1999 منتشر شد، یکی از پیچیده‌ترین داستان‌ها را دارا بود. در آن زمان درک کمتری نسبت به امروزه از جهان‌های مجازی و هوش مصنوعی وجود داشت. اما اکنون که چند روزی بیشتر به پایان سال 2021 نمانده، پیشرفت علم به جایی رسیده که رسیدن به جهان‌های مجازی مانند ماتریکس دور از ذهن نیست، کما اینکه در آینده‌ای نزدیک شاهد چنین دنیاهای مجازی خواهیم بود. با این‌حال وقتی به فیلم 1999 ماتریکس نگاه می‌کنیم بیشتر پی به ذهن خلاق و پیچیده واچوسفکی‌ها می‌بریم و شگفت زده می‌شویم. آنها در کمال ناباوری دنیایی را خلق کردند که حتی تصورش برای انسان‌های آن زمان محال به نظر می‌رسید و این قدرت اصلی فیلم ماتریکس را نشان می‌دهد.

جهانی در آینده‌ی بسیار دور که توسط ربات‌ها کنترل می‌شود و انسان‌ها مانند باطری برای تامین برق جهان مورد استفاده قرار گرفته شده‌اند اما برای اینکه این انسان‌ها به صورت برده‌های رام زنده بمانند به دستگاهی به نام ماتریکس متصل شده‌اند تا زندگی مجاری و غیرواقعی را تجربه کنند، در حالی که آنها خیال می‌کنند در یک شهر واقعی هستند، در حقیقت در زندانی اسیر و برده ماشین‌ها هستند. نمادهایی تکان دهنده که ترسی ژرف از عاقب سیاره زمین را پیش‌بینی کرده، که هر بیننده‌ای را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. یک جهان سازی زیبا و بکر به همراه با یک سری از بهترین صحنه‌های اکشن و جلو‌ه‌های ویژه کامپیوتری و میدانی که تا به امروز در دنیای سینما شاهد آن هستیم. صحنه‌های اکشنی که حتی در سال 2021 نیز نمونه‌ای با چنین عمق، کیفت و هیجان کمتر دیده می‌شود. به همین دلیل است که از فیلم ماتریکس(1999) می‌توان به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ در سبک اکشن و علمی تخیلی نام برد. و دو فیلمی که با اینکه نتوانست موفقیت شماره اول را تکراز کند اما با داستانی جذاب و پایانی درخور ماندگار شد.

این پشتوانه قوی باعث می‌شود کمی سازندگان برای ادامه دادنِ داستانِ ماتریکس کارشان سخت باشد. دیگر چطور می‌شود یک سه گانه جذاب و فیلمی به عمق و زیبایی ماتریکس 1999 را خلق کرد. چطور می‌شود یک شاهکار را تکمیل‌تر و بهتر از قبل کرد و چیزی به آن اضافه کرد که بینندگان این روزهای سینما که به فیلم‌های ابرقهرمانی خو گرفته‌اند را به خود جذب کرده و آنها را هیجان زده کند. آیا اصلا می‌توان در این روزها فیلمی با چنین مضامین و به قدرتمندی ماتریکس 1999 بوجود آورد؟ اگر سه گانه ماتریکس را دیده باشید و توقع خود را تا حد زیادی از فیلم چهار بالا نگهداشته‌اید و منتظرید که با یک فیلم با جلوه‌های ویژه حیرت انگیز و داستان جدی و پر از نماد رو به رو شوید سخت در اشتباهید. اگر با چنین دیدگاهی به سراغ شماره چهارم ماتریکس یا The Matrix Resurrections بروید، چیزی به جز ناامیدی برایتان به همراه نخواهد داشت، اما اگر توقعات خود را کم کنید از دیدن دوباره نئو و ترینیتی خشنود خواهید شد و خاطرات شیرینی در طول داستان فیلم برایتان زنده خواهد شد.

برای بیان یک داستان پیچیده احتیاجی به داستان سازی و رو کردن تمام جزئیات داستانی نیست. در اینجا سازنده باید کمی به خودِ بیننده فرصت دهد تا به جهان سازی داستان در ذهنش بپردازد. اولا زمان کافی برای بازگویی تمام جزئیات در یک فیلم دو ساعته نیست و اگر هم تمام جزئیات به صورت صد در صد بازگو شود، باگ‌ها و سوالات بیشتری از داستان رو می‌شود. این همان اشتباهی بود که ماتریکس در شماره‌های دوم و سومش انجام داد. به جای اینکه داستانش را برایمان بازگو کند. دوباره و دوباره به توضیحات بیشتر در مورد دنیایش پرداخت و هرآنچه که بینندگان به صورت بی‌نقص در ذهنشان تصور کرده بودند (هرکس به اندازه قدرت درک خود) را تخریب کرد و توضیحات بیشتر و باگ‌های جدید را جایگزینشان کرد. بهترین حالت ماتریکس همان شماره اولش بود که فقط به بازگو کردن داستان اصلی‌اش پرداخت و باقی زمان را روی شخصیت پردازی عمیق کاراکترهایش گذاشت و در کنار اکشن، جلوه‌های ویژه و آهنگ‌های بسیار زیبا یک داستان منسجم به همراه شخصیت‌های به یادماندنی را برای سینما دوستان به یادگار گذاشت.

…در ادامه خطر اسپویل برخی قسمت های داستان فیلم The Matrix Resurrections وجود دارد…

نکات مثبت و منفی ماتریکس جدید / فیلم The Matrix Resurrections

داستان شماره چهارم در حدود شصت سال بعد از اتفاقات شماره سوم روایت می‌شود. نئو و ترینیتی در یک ماتریکس جدید (ورژن به روزتر به همراه پچ‌هایی که برخی مشکلات اعم از اوراکل و… را از بین برده است) اسیر شده‌اند و انگار از اتفاقات قسمت سوم ماتریکس جانِ سالم بدر برده‌اند. اما آنها به هیچ عنوان همدیگر را نمی‌شناسند و حافظه خود را از دست داده‌اند و از گذشته خود بی‌خبرند. نئو در یک شرکت بازی‌سازی مشغول کار است و سه‌گانه بازی ماتریکس را طراحی کرده است. ترینیتی نیز یک زن متاهل است که دارای فرزندانی می‌باشد. هر دو در ماتریکس شرایط اسارت متفاوتی را تجربه می‌کنند و از خودِ واقعی‌شان بی‌خبرند. اما نئو یک سردرگمیِ همیشگی در وجودش رخنه کرده است. انگار در یک چرخه زمانی تکراری گیر کرده که توان خارج شدن از آن را ندارد. نئو در این چرخه گرفتار شده و به وسیله یک روانشناس مرموز به او قرص‌های آبی خورانده می‌شود. (قرص‌های آبی باعث می‌شود فرد در دنیای مجازی اسیر شود و واقعیت را نادیده بگیرد، همچنین باعث تغییر ظاهر نئو و ترینیتی شده تا آنها از طریق افراد بیرون از ماتریکس شناسایی نشوند.) در نهایت او با ساخت و کدنویسی یک چرخه زمانی تکراری و ساخت یک مورفئوس جدید، باعث می‌شود که نظر گروهی از انسان‌های خارج از ماتریکس که به دنبال نئو(منجی) هستند را به خود جذب کند و…

قسمت چهارم دنباله یک سه گانه پایان یافته است اگر یک ریبوت از سری صورت می‌گرفت آن زمان می‌توانستیم با خیال راحت‌تری و بدون قضاوت از گذشته به تماشای فیلم بنشینیم ولی وقتی یک داستان که به خوبی به پایان رسیده را از گور بیرون بیاورید و بخواهید برایش ادامه‌ای سرهم کنید اگر این ادامه درخور نباشد حتی به کل سری قبلی نیز آسیب وارد می‌کند. اتفاقی که برای قسمت چهارم افتاده است. این اتفاق به چند دلیل روی داده است اول اینکه اشتباه جدی در انتخاب بازیگران سریال صورت گرفته است و شخصیت‌ها به بازی برخی بازیگران نمی‌خورند. دوم شخصیت‌های نئو و ترینیتی دیگر آن طراوت و جوانی خود را ندارند و نمی‌توانند مانند گذشته هنرنمایی کنند. سوم اکشن‌ها و جلوه‌های ویژه آن نوآوری و هیجان سری قبلی را ندارند و در این در حدود 20 سال شاهد صدها فیلم با جلوه‌های ویژه مشابه بودیم که چه بسا نوآوری‌های بهتری نیز در آنها دیده می‌شود و جذابتر از ماتریکس ساخته شده‌اند. چهارم شخصیت‌ پردازی بسیار سطحی و ضعیف فیلم است که هیچ کاراکتر فرعی‌ای جدیدی را برایتان زنده نمی‌کند و اکثرا آنها تنها مانند ماکت‌های بی‌جان و بی‌هویت تا انتهای فیلم برایتان خواهند ماند. آخر هم خود داستان فیلم است که نمی‌تواند ادای دین مناسبی برای سه گانه ماتریکس به شمار بیاید، اگر این فیلم را نادیده بگیرید خاطره خوش‌تری از ماتریکس در ذهن شما باقی خواهد ماند.

اما بگذارید سوال دیگری را مطرح کنیم. چه کسی گفته که اضافه کردن شخصیت‌های شاد و شنگول می‌تواند فیلمی مانند ماتریکس را جذاب‌تر بکند؟ این فرمول فیلم‌های پرفروش مخصوصا آثار مارول یعنی کاراکترهای مزه‌پران به همراه صحنه‌های اکشنِ هیجان انگیز انگار فرمولی تکراری برای دیگر فیلم‌ها ایجاد کرده تا از روی دست فیلم‌های پرفروش سرمشق بردارند تا شاید تبدیل به فیلمِ موفقی در این روزها شوند. اما هر فیلم حال و هوای خود را دارد و اصلا به دنیای تلخ و تاریک ماتریکس اینگونه رفتارها نمی‌آید. ماتریکس داستانی تکان دهنده و تلخ از آینده بشر در بدترین شکل و شمایل ممکن است و این جای کمترین شوخی را در داستان باقی نمی گذارد. اینکه بیایید شخصیت شرور داستان را Neil Patrick Harris که سابقه طنز زیادی در کارنامه‌اش دارد انتخاب کنیم. یا اینکه شخصیت محبوب مورفئوس را به Yahya Abdul-Mateen II بدهیم که اصلا از نظر ژس و شخصیت و… شباهتی به او ندارد لطمه بزرگی به حس کلی فیلم وارد کرده است. حال اسمیت Jonathan Groff را به این لیست اضافه کنید که حتی هدفش از دشمنی با نئو با خودش هم مشخص نیست! یکی از بزرگترین دلایل شکست ماتریکس چهار انتخاب بد بازیگران فیلم و اضافه شدن طنز بی‌مورد به بدنه داستان است. این موضوعات روحِ جدیِ اثر را خدشه‌دار کرده و اثری سطحی و بدون تاثیر را برای مخاطب ساخته است.

اما بهتر است یک طرفه نیز قضاوت نکنیم برخی نکات مثبت نیز درون ماتریکس جدید وجود دارد که ممکن است برای برخی بینندگان جذاب باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.

سری ماتریکس در کنار تمام داستان‌های علمی تخیلیش در رابطه با آخر الزمان و سلطه هوش مصنوعی و ماشین‌ها بر بشر، یک داستان عاشقانه نیز محسوب می‌شود. در تمام قسمت‌های این سری از قسمت اول تا چهارم این مسئله وجود داشت و عشقی آتشین بین ترینیتی و نئو در طول داستان فیلم به تصویر کشیده می‌شود. به طوری که آنها جانشان را مدیون یک دیگر هستند و برای نجات یکدیگر از هستی خود می‌گذرند. مخصوصا ترینیتی که برای نئو فداکاری‌های زیادی می‌کند و در این مسیر کشته می‌شود. یکی از مهمترین داستان‌های قسمت چهارم بازسازی عشق بین ترینیتی و نئو است که به شکل درستی در داستان جاسازی شده است. این نکته جزو معدود نکات مثبت داستان شماره چهارم می‌باشد.

از دیگر نکات مثبت فیلم، استفاده درست از صحنه‌های مشترک و فلش‌بک‌های به موقع به داستان و اتفاقات سه‌گانه ماتریکس است که خاطرات زیادی برای علاقه‌مندان به این فیلم زنده کرده است. همینطور می‌توانیم نکات جالبی را از این دنباله متوجه شویم مثلا اینکه برخی انسان‌ها حتی با اینکه می‌توانستند از ماتریکس خارج شوند گول زرق و برق مجازی و دروغین آن را خورده و هنوز با شرایط برده بودن خود و زندگی در ماتریکس مشکلی ندارند. از دیگر نکات جالب افرادی موسوم به نئوشناس است که بر روی زندگی نئو تحقیق می‌کنند. همینطور برخی ربات‌ها برعلیه دیگر ماشین‌‌ها شده و با انسان‌ها متحد شده‌اند که همه اینها به تغییراتی که نئو در آخر قسمت سوم ایجاد می‌کند باز میگردد. داستان شکست زایون و ایجاد شهر جدید IO و استفاده از ربات‌ها و هوش مصنوعی در کنار انسان‌ها در شهر جدید نیز از دیگر نکات جالب فیلم محسوب می‌شود. دیدار مجدد با مرد فرانسوی نیز خاطرات زیادی برایتان زنده می‌کند. او اینبار در لباسی مندرس و به عنوان تبعیدی ظاهر شده است و حرف‌های جالبی از تغییر سبک زندگی بعد از سال‌ها زده است مخصوصا دیالوگی که می‌گوید: “هنر، فیلم، کتاب همشون قبلنا بهتر بودند و اصالت مهم بود و تو به ما یک مشت شبکه اجتماعی احمقانه و… تحویل دادی!” (تبیعدی‌ها گروهی از برنامه‌های درون ماتریکس هستند که خارج از سیستم فعالیت میکنند و خود را مخفی کرده‌اند تا حذف نشوند. منظور این حرفا تغییر و به روزرسانی ماتریکس بعد از اتفاقات نهایی قسمت سوم است که خیلی چیزها رو عوض کرده) آهنگ‌های فیلم نیز مثل همیشه هنوز قدرت و حرارات لازم برای ایجاد هیجان در دل مخاطب را دارا هستند.

نتیجه گیری…

قسمت چهارم ماتریکس برای علاقه‌مندان جدی سینما که با سه گانه ماتریکس خاطرات زیادی دارند نمیتواند یک اثر جدی به شمار بیاید. مشکلات زیادی در شخصیت پردازی، روایت داستانی، صحنه پردازی و اکشن‌های شلوغ و سردرگم فیلم دیده شده است. هرچه نیمه اول فیلم شما را کنجکاو اتفاقات آینده می‌کند، نیمه دوم آن پتانسیل و کشش لازم را برای بیننده ایجاد نمی‌کند. هرچه زمان فیلم به جلوتر می‌رود شخصیت‌های سطحی بیشتری اضافه شده و داستان از مسیر خود فاصله گرفته و نمی‌تواند بدرستی پیش برود تا به یک اثر ماندگار بدل شود. در کل اگر با دید یک فیلم کاملا متمایز به این فیلم نگاه کنید شاید بتوانید با آن ارتباط گرفته و از دیدن فیلم لذت ببرید. هرچند بعید است اگر سه قسمت قبلی را ندیده باشید چیزی از این فیلم سردر بیاورید! پس این فیلم‌ها مکمل هم هستند و نمی‌توانیم آنها را جداگانه مورد بررسی قرار دهیم. فیلم The Matrix Resurrections در حقیقت ضعیفت‌ترین فیلم از سری ماتریکس محسوب می‌شود، با این حال اگر به دنیای ماتریکس علاقه‌مندید ممکن است از برخی نکات موجود در داستان لذت ببرید.